mayoz bölünme ne demek?

Mayoz Bölünme

Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda görülen, kromozom sayısını yarıya indiren ve genetik çeşitliliği sağlayan özel bir hücre bölünmesi türüdür. Mitozdan farklı olarak, mayoz sonucunda diploit (2n) hücrelerden haploit (n) hücreler oluşur. Bu haploit hücreler, gametlerdir (sperm ve yumurta). Mayoz, iki temel aşamadan oluşur: Mayoz I ve Mayoz II.

Mayoz I:

• Profaz I: Mayozun en uzun ve karmaşık evresidir. Kromatin iplikleri yoğunlaşarak kromozomları oluşturur. Homolog kromozomlar yan yana gelerek sinapsis yapar ve tetrat adı verilen yapıları oluşturur. Krossing over (https://www.nedemek.page/kavramlar/krossing%20over) olarak bilinen olay gerçekleşir ve homolog kromozomlar arasında gen alışverişi olur. Bu olay genetik çeşitliliği artırır. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur. İğ iplikleri oluşmaya başlar.
• Metafaz I: Homolog kromozom çiftleri (tetratlar), hücrenin ekvator düzleminde (orta hattında) dizilir. İğ iplikleri, homolog kromozomların sentromerlerine bağlanır.
• Anafaz I: Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir. Bu ayrılma sırasında kardeş kromatitler ayrılmaz. Kromozom sayısının yarıya inmesi bu evrede gerçekleşir.
• Telofaz I: Kromozomlar hücrenin kutuplarına ulaşır. Çekirdek zarı yeniden oluşur ve kromozomlar tekrar kromatin ipliklerine dönüşebilir (bazı türlerde bu evre gerçekleşmez). Sitokinez (https://www.nedemek.page/kavramlar/sitokinez) gerçekleşerek hücre ikiye bölünür.

Mayoz II:

Mayoz II, mitoza benzer bir süreçtir. Mayoz I sonucu oluşan iki hücre de aynı anda Mayoz II'ye girer.

• Profaz II: Kromozomlar tekrar yoğunlaşır. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur. İğ iplikleri oluşmaya başlar.
• Metafaz II: Kromozomlar, hücrenin ekvator düzleminde dizilir. İğ iplikleri, kardeş kromatitlerin sentromerlerine bağlanır.
• Anafaz II: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır ve hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
• Telofaz II: Kardeş kromatitler (artık kromozom olarak adlandırılırlar) hücrenin kutuplarına ulaşır. Çekirdek zarı yeniden oluşur ve kromozomlar tekrar kromatin ipliklerine dönüşür. Sitokinez gerçekleşerek her bir hücre ikiye bölünür.

Sonuç olarak, bir diploit hücreden mayoz bölünme ile dört haploit hücre oluşur. Bu haploit hücreler, gametlerdir ve döllenme (https://www.nedemek.page/kavramlar/döllenme) yoluyla birleşerek diploit zigotu oluştururlar. Mayoz ve döllenme, eşeyli üremenin temelini oluşturur ve genetik çeşitliliğin sağlanmasında kritik rol oynar.